door Louise Melchers

'Bloedgeld' gaat over de geschiedenis van Willem II van Holland, Floris V van Holland, Aleida van Holland, Jacob van Maerlant en andere bekende namen uit de geschiedenis. Daarnaast gaat het ook over gewone mensen in de middeleeuwen en hun verplichtingen tegenover de adel, zoals de heerdiensten. Het is geen saai verhaal met allemaal historische feitjes, maar een spannende geschiedenis die laat zien hoe hard het leven in de middeleeuwen was, niet alleen voor de gewone man en vrouw, maar ook voor de edelen uit die tijd.

Vooral vrouwen hadden het zwaar. Als getrouwde vrouw hadden ze geen rechten en waren volkomen afhankelijk van hun echtgenoot. Dit kon goed gaan, maar ook leiden tot huiselijk geweld. Vrouwen in de politiek, zoals Aleid van Holland, werden door mannen vaak niet serieus genomen, ook al waren ze uitstekend in staat om een gebied te leiden. Beide verhaallijnen zien we terug in deze roman.

We beleven de geschiedenis vanuit vier perspectieven: Willem, Katelijne, Aleid en Floris. Dit maakt dat je echt mee kunt leven met deze personages. Je weet wat ze denken, voelen en doen. Daarnaast is het boek in vier delen verdeeld. Deel een over Willem, deel twee over de hele jonge Floris, deel drie over de opleiding van Floris en deel vier over de regeringsperiode van Floris tot aan het verslaan van de West-Friezen.

Spoiler alert: ga je het boek lezen en wil je er nog niets over weten, sla dan het volgende stukje even over.

We leren Willem kennen als een man met ambities, maar wel met oog voor zijn omgeving. Hij houdt er minnaressen op na, maar probeert ook goed te zijn voor zijn vrouw Elisabeth met wie hij uit strategische overwegingen is getrouwd. Hij wil graag een troonopvolger, maar Elisabeth krijgt veel miskramen. Uiteindelijk komt Floris ter wereld en blijft leven.

We maken kennis met Katelijne, een weduwe uit Alkmaar, die een bierbrouwerij runt. We leren haar kennen als een zeer zelfstandige dame die verstand van zaken heeft en goed in haar eigen levensonderhoud kan voorzien. Daarnaast is ze ook een knappe vrouw en heeft ze een geheime relatie met Willem II. Ook zij komt in Schiedam terecht, waar ze een bierbrouwerij begint.

Aleid is de zus van Willem II en na diens dood krijgt ze de voogdij over Willems zoon Floris en moet ze regeren over zijn gewesten. Ze wordt niet alleen ondersteund door zijn trouwe volgelingen, maar ook tegengewerkt door edellieden die menen aanspraak op de voogdij te kunnen maken. Het feit dat ze vrouw is maakt haar deze taak niet gemakkelijker. Daarnaast heeft Willem haar gevraagd, om mocht hem iets overkomen, goed te zorgen voor Katelijne en haar zoon Alard.

We maken een groot deel van het leven van Floris mee, die al op erg jonge leeftijd zijn vader verliest. Ook zijn moeder kan niet voor hem zorgen, waardoor hij naar de wens van zijn vader door zijn tante Aleid wordt opgevoed tot een oom van Floris haar dwingt hem af te staan. Jonge edellieden hebben het niet makkelijk. Op zeer jonge leeftijd worden ze getraind in zwaardvechten en gevechtsstrategieën. Floris krijgt onder meer les van de bekende middeleeuwse schrijver en dichter Jacob van Maerlant. Op 12-jarige leeftijd wordt Floris al als volwassen beschouwd en neemt dan het bestuur over zijn gebieden van zijn oom over. Als hij 15 is trouwt hij uit strategische overwegingen met Beatrix van Vlaanderen.

Einde spoiler alert

Het verhaal speelt zich vooral af in Holland en Zeeland. We maken onder meer Willem II mee in Alkmaar en Aleida in Schiedam, twee steden die stadsrechten kregen, Alkmaar kreeg in 1254 stadsrechten van Willem en Schiedam kreeg in 1275 stadsrechten van Aleid. Stadsrechten waren erg belangrijk en steden die ze kregen, kregen daarmee bescherming van de graaf of gravin. Deze steden groeiden dan ook aanzienlijk in belangrijkheid en omvang.

Van der Vlugt deed uitgebreid historisch onderzoek voor dit boek en bezocht ook de plekken die ze beschreef voor zover dat nog mogelijk was, daardoor krijg je ook een goede indruk van deze plekken. Her en der zijn er nog overblijfselen van terug te vinden. Zo staat in Schiedam nog een ruïne van het kasteel Huis te Riviere uit 1262, dat Aleid van Holland liet bouwen en waar ze ook enige tijd woonde.  

Hoewel het me af en toe duizelde bij alle namen en titels van de edelen, vond ik het boek toch makkelijk te lezen. Dit kwam mede door de indeling in delen en de indeling in perspectief. Bij een perspectiefwisseling staat er een naam boven het hoofdstuk, waardoor je weet met wie je op dat moment te maken hebt.

Historisch klopt het verhaal misschien niet helemaal, Alard en Katelijne hebben nooit bestaan. Toch geeft het boek een mooi inkijkje in het leven in de middeleeuwen en vond ik het persoonlijk interessant te lezen dat er sterke vrouwen bestonden, maar dat zij het in het dagelijks leven een stuk moeilijker hadden dan de mannen in hun omgeving. Ook de opvoeding van de edelen vond ik interessant, alsmede het feit dat zij vaak op zeer jonge leeftijd (12-15 jaar) al de leiding kregen over zulke grote gebieden. Hoe de personages echt over de dingen dachten, weten we natuurlijk niet, maar het is leuk om mee te gaan in hun twijfels en ideeën en ja, als je als 12-jarige weet dat je gaat trouwen met iemand die je nog nooit gezien hebt en die toch ietsje ouder is, dan is het zeer begrijpelijk dat je daar zenuwachtig over bent.

Het boek is een aanrader voor mensen die van historische verhalen houden. Het taalgebruik is niet moeilijk en ach, die wirwar van namen, die kun je laten voor wat hij is, tenzij je de geschiedenis helemaal wilt gaan uitpluizen. Waarschuwing: als je eenmaal begint aan het boek, kun je niet stoppen met lezen. Ik geef het boek vier sterren (op de schaal van 5). 

Bloedlijn, Simone van der Vlugt, Ambo/Anthos, 2024. 

Fotobijschrift: dit beeld van Aleid van Holland werd in 1991 gemaakt door de in Schiedam geboren Theresia van der Pant. Sinds 1998 staat het beeld op de Broersvest in Schiedam (foto door Louise Melchers)