SCHIEDAM - Een tijd terug liet Jules Bijl aan bestuursvoorzitter Foort van Oosten van Stichting Nationaal Jenevermuseum Schiedam weten dat als hij die functie zou neerleggen hem dat wel iets leek. Van Oosten had dit kennelijk in zijn oren geknoopt en sinds hij op 5 september jl. minister van Justitie en Veiligheid werd in het demissionair kabinet Schoof, hielp hij de oud-wethouder van Vlaardingen alsmede oud-burgemeester van Schiedam aan zijn niet-bindende voorzet herinneren.
Dit resulteerde in een nieuw bestuurlijk pad dat Jules Bijl met liefde aanvaardde. Zijn inmiddels met Schiedams DNA doordrenkte Rotterdamse genen jubelen sinds 1 oktober jl. in stilte. Jenever en besturen: het zit hem in het bloed. Jules Bijl: ‘Als voorzitter ben je een klankbord voor de rest van het bestuur. Zie mijzelf als sparringpartner. Eentje die de grote lijnen in de gaten houdt en de details niet vergeet. Uiteraard met de nodige ruimte voor de anderen.’
Zijn eerste pre-officiële taak (om “erin” te komen) verrichtte hij zaterdag 27 september tijdens de feestelijke doop van de twaalfde Branderswijn. Dat ging hem, het behoeft geen nader betoog, gemakkelijk af.
Jules Bijl ziet zichzelf als een intern klankbord voor de politieke lobby. Als iemand die weet waar de juiste (stadhuiselijke) deuren zitten waarop moet worden geklopt en waarachter op dat moment de voor het Jenevermuseum en Molen de Walvisch juiste mensen zitten die iets voor deze twee culturele vooruitgeschoven posten kunnen betekenen.
Zware taak
Momenteel hangt een modern Zwaard van Damocles boven menig cultureel hoofd, onwillig wachtend op een financiële domper. Om de zogenaamde Grote Drie (Theater aan de Schie, Stedelijk Museum en de Bibliotheek) financieel te helpen en zelfs extra te ondersteunen, wordt op het budget van alle andere culturele instellingen 40% gekort.
Jules Bijl: ‘Als dit voorstel wordt goedgekeurd heb je de poppen in het culturele veld aan het dansen. Dan moet (met gevaar voor het vervallen van verschillende instituten) fors worden gesneden op vrijwel alle vlakken. Dit zal afhangen van de uiteindelijke subsidie toekenningen maar de consequenties zullen voor stad en inwoners ingrijpend zijn.'
Jules Bijl zegt als we in de Korenbeurs, omgeven door zowel wijze als vermakelijke boeken, de mogelijk komende problematiek verder uitdiepen: ‘In november wordt de begroting vastgesteld. Dan weten we als sector meer. Gelukkig waren alle partijen tijdens de commissievergadering erg kritisch ten opzichte van dit boude voorstel. We blijven hoop houden dat dit voorstel straks in afgeslankte vorm de finish passeert. Uiteindelijke duidelijkheid komt er pas na de beoordeling van de subsidie aanvragen.'
Het Rijk
Doordat het Rijk de hand op het gemeentefonds houdt, en dat lijkt structureel, komen veel gemeenten in een financieel moeilijk te ontwarren knoop. Met name in de kunst- en cultuurhoek lijken in Schiedam nu klappen te gaan vallen.
Jules Bijl: ‘Afhankelijk van de korting op het budget komt het voortbestaan van menig instantie aan één of meerdere zijden draadjes te hangen. Als eerste zal, als de nood aan de man komt, naar de personele bezetting worden gekeken. Dat is namelijk de grootste kostenpost. Het college sloopt naar mijn idee wat geleidelijk aan en met moed, beleid en trouw en zonder gekke uitgaven in jaren is opgebouwd. Dat steekt.’
Een pleistertje op der wonde mag het heten dat vrijwel alle gemeenten in Nederland financiële problemen kennen. Dat neemt niet weg dat gedeelde smart hier ook halve smart betekent, want ieder dorp of elke stad huilt in deze alleen.
Gezond verstand?
Jules Bijl hoopt dat de raad niet meegaat in het voorstel van de 40% budgetkorting. Met liefde ziet hij alle fracties de hakken in het zand zetten. ‘Tijdens de commissievergadering waren veel partijen kritisch en men stelde gerichte en ter zake doende vragen. Naar mijn inschatting broeden de partijen op stappen om het tij te doen keren. Het wordt een kwestie van secuur afwegen en de juiste accenten leggen.’
Het feit dat pas in december de nieuwe budgetten bekend worden maakt Jules Bijl ongerust: ‘Nog geen maand later is het al 2026. Dat is een schier onhaalbaar korte tijd om ons te bezinnen over te nemen stappen. Niet alleen de culturele hoek zit klem in een gebrek aan tijd, ook veel fondsen hebben hun geld al ondergebracht. Het wordt ons, bij een tegenvallende raadsstemming, haast onmogelijk gemaakt voor volgend jaar nog een levensreddende begroting op te stellen.’
Belangrijk
Jenever en Schiedam zijn onverbrekelijk met elkaar verbonden. De stad is doordrenkt met vaak stille getuigen van de eeuwenlange jenever-industrie. Jenever is hét visitekaartje van Zwart Nazareth terwijl de stad dat al die jaren prima heeft gefaciliteerd. Nu dreigt er een einde te komen aan deze succesvolle symbiose.
Jules Bijl: ‘Bestuurlijk gezien is het natuurlijk wel een mooie en spannende tijd om te beginnen. Niks geen kabbelend slootwater, is er nu sprake van een heuse jeneverstorm. Gelukkig ben ik niet zo snel van de leg. Ik hou wel van een beetje spanning. Als ik aan het eind van de rit maar niet het licht hoef uit te doen.’
Bezoekersaantallen
In 2022 bezochten 30.000 betalende bezoekers het Jenevermuseum. Dankzij intensieve(re) marketing liep dit getal dit jaar op tot 39.000 gasten terwijl er nog bijna drie maanden zijn te gaan.
Aan Jules Bijl de voortrekkersrol om alternatieve geldgevers aan te boren en - aan de andere kant - te onderzoeken welke geld besparende maatregelen het minste pijn doen en zowel het Jenevermuseum als Molen de Walvisch zoveel mogelijk in de huidige glorie te laten bestaan.
Tekst en fotografie
Peter Joore
Fotobijschriften
1. Jules Bijl staat letterlijk en figuurlijk vóór het Jenevermuseum
2. Met microfoon tijdens de uitreiking van de Branderswijn met in zijn kielzog Meester Distillateur Renata Gvozden
3. Gedekt in de rug
4. Goedmoedig protest schijnt als eigentijdse maan tussen de herfstige bomen
