Dat Schiedam vanaf volgend jaar waarschijnlijk geen stadsdichter meer heeft is een gemis. Nog onbegrijpelijker is het hoe er wordt omgesprongen met het culturele erfgoed. Dat waar de stad haar identiteit aan ontleent. Leest men over enkele jaren alleen nog over Zwart Nazareth vanuit de boeken?

Vanuit de stichting Stadspoëzie klommen meerdere (oud) stads- en dorpsdichters in de pen na het nieuws over de bezuinigingen op het cultureel erfgoed in Schiedam. Een poëtisch protest én hart onder de riem. Maar vooral ook een signaal: wie zijn geschiedenis zo uit de handen laat glippen, niet zorgdraagt voor het doorgeven aan volgende generaties, geeft feitelijk de ziel van de stad uit handen.

Het is nog niet te laat om op een besluit terug te komen. Laat dit poëtisch protest een inspiratie zijn om het adagium weer om te draaien: geen woorden, maar daden.

Hebben we het later nog wel over het stadsdichterschap van Schiedam?

Geen vitrinekast

In de Walvisch knarst
iets anders dan wind
een schroef die loskomt uit de tijd
niet van ouderdom
maar van verwaarlozing met stropdas

Erfgoed is geen vitrinekast
het is een werkplaats
waar handen doen
wat hun grootouders al deden
zonder te weten
dat het ooit een bordje kreeg

Haal een schakel weg
en de keten breekt
niet netjes stil
maar met een klap
die nog jaren nagalmt
in lege zalen
met dichtgetimmerde deuren

Dan sta je daar
in een stad
die haar eigen verhaal
niet meer kan lezen

Schiedam zonder uitleg
zonder geur van graan en jenever
zonder plek waarvan
je zeggen kan kijk
hier begon het

Je zaagt geen trap weg
omdat je vandaag beneden blijft
vraag je af wat de stad draagt
want wat eenmaal verdwijnt
komt nooit terug
ook niet met een slogan, een actieplan
of met een nieuwe beleidslijn

Raymond Tilma
Stadsdichter Leiden 2025-2027

***

Distillaat

dat, wat door de stad gedragen
onderdak biedt aan haar ziel, haar verhalen
fluistert steeds zachter
en zachter
totdat zelfs de boten
geen rimpeling meer veroorzaken
en alles stilvalt

alles stilvalt
waar de stad voor staat
en dan blijkt pas echt
distilleren is een vak
op een juiste manier uitgevoerd
is het resultaat een sterke, geconcentreerde smaak
de kern waar het om draait
een identiteit om trots op te zijn
uit te dragen

Ja, distilleren is een delicaat proces
dat soms helaas dus ook
tot een bittere nasmaak leidt
omdat niet iedereen het ambacht beheerst
en het distillaat niet meer is
dan een bittere afdronk van wat ooit ons erfgoed was

Yvette Neuschwanger-Kars
Provinciedichter Zuid-Holland
Stadsdichter Schiedam 2019-2021

***

'De aarde wordt onder je voeten getrokken

terwijl je nog maar een kleine centimeter ter beschikking had.
Kan je bouwen op opgedroogd cement?
Wat leren wij de volgende generatie als we de oplossingen niet vinden?
Zwart Nazareth werd gebouwd op Jenever.
Door vrouwe Aleida haar recht tot schoonheid gekregen.
Een eenvoudige rekensom blijkt een ingewikkeld keuzemenu
en schreeuwen we met handen in het haar 'okee en wat nu?'
Geschiedenis verdwijnt en de toekomst is onzeker.
Wanneer kunnen we concluderen dat Schiedam genoeg heeft geleden?
Onze trots en faam wordt door onwetendheid ingedamd.
Jeneverstad, Zwart Nazareth, Schiedam,

Erfgoed verdwijnt met de ziel van de stad.'

KMR
Stadsdichter Schiedam 2024-2025

***

Zonder

Wat is Parijs
zonder de Eiffeltoren
en Londen
zonder Big Ben?

wat is Amsterdam
zonder grachten
en Gouda
zonder kaas?

wat is Enschede
zonder textiel
en Schiedam
zonder jenever?

dat zijn steden
zonder

Vera Boertien
Stadsdichter Enschede 2025-2027

***

als een molensteen
in onze wiek geschoten
van cultureel erfgoed
naar cultureel sterfgoed
Schiedamned!

Marleen Opschoor
Stadsdichter Maassluis 2022-2024

***

Cedric Muchall
Stadsdichter Maassluis 2024-2026

***

Kater

Als jenever terug kon praten uit alle kelen
die het ooit heeft gesmeerd
zou het schreeuwen: help Schiedam
schiet te hulp, het gaat hier verkeerd.

Als de kunst, het erfgoed
de verhalen, als al dat gevoel de stad verlaat
dan neemt het het licht en de ziel mee
als het gaat, moet gaan en dus gaat

Wat blijft is kaal, eenzaam en lelijk
dertien in een dozijn en chatgpt
Je wenst een stad toch meer
dan dat, zeker aan de Schie

geen jenever kan meer herstellen, doen vergeten
verdrinken, bespaar je die kater, die is veel te groot
als alles wat mooi is - kan troosten, kan kleuren -
weg is, gevlucht of hersendood

Larissa Verhoeff
Stadsdichter Ede 2019-2023

***

Al waar ik kwam:
Niet in Schiedam.
Maar nu het hier wat
Slechter gaat,
Tussen puin en hoop
Er weinig in de sterren staat
Wens je anderen
Dan maar het beste toe.
Een stad zoals Schiedam:
Een dichter die het kan
Geen kortzichtigheid
Maar ademen met woorden.
Een overwinning is een
Gauwigheid.
Poëzie is steeds de eeuwigheid.

Pieter Stroop van Reenen
Huisdichter Ajax
Stadsdichter Gouda 2018-202

***

Toekomstbeeld Schiedam Rien Poortvliet dan? Vroeg de oude man. ‘Rien wie?’, vroeg de wethouder van cultuur. Nee ook die naam zei ‘m echt niets. Don Diego Poeder en Carel Nolet waren ‘m ook al niet bekend voorgekomen. De oude man schudde z’n hoofd en vroeg de wethouder of hij nog even tijd had om naar z’n verhaal te luisteren. De wethouders was zeer geïnteresseerd, want hij had niet zo veel te doen. Hij luisterde naar schitterende verhalen over de vele toeristen die naar Schiedam kwamen, over de rondvaarten, de interessante musea waar mensen vaak voor terugkwamen, de molens, de jeneverstokerijen. De wethouder hoorde het aan alsof hij naar sprookjes aan ’t luisteren was. Na alle verhalen over een bruisend Schiedam, volgens de wethouder hopelijk een toekomstdroom, vroeg de oude man wat nou eigenlijk het werk van de wethouder was. Tja, als wethouder van cultuur hield hij zich bezig met de verschillende culturen die in de stad woonden en hoe die samen de stad moeten maken. Een lastige opgave hoor en heel belangrijk werk, voegde de wethouder er aan toe. De oude man nam afscheid van de wethouder en liep hoofdschuddend verder.

Marcel Vaandrager
Dorpsdichter Werkedam 2014-2019

***

6-7?

Heb je wel gehoord van de zeven
molens in Schiedam?
ze zeggen dat de stad zo
niet draaien kan
brengen de kosmische
orde van zeven in disbalans
als de Walvisch
niet meer zwemmen zal
in de Jenever
van grote hoogte
wordt toegekeken hoe gemeente
educatie amputeert

Zal stad ook instorten
als slooppand, echter nu
wel gewonden, als werkenden
in cultuur, als minnenden
van cultuur maakt u brokken
strooit de stukken
door de straten
voelt verlaten als Walvisch
sluiten moet

Amanda ten Cate
Dorpsdichter Uithoorn 2025

***

Schielijk ten onder

Hoe flauwtjes sluit Beurssluis op haar knip
Traag schuttende wiekpeddelende ambtelijke schippers
ogende portefeuillepraampje boven water te houden
Zij horen geen bootjes fluisteren
Frustratie dat educatie kant noch wal gerakend
Zal zinken in afgedamde rivierbodem
Zullen zij de laatsten zijn die
Een Walvisch Schielijk wanhopig
Zal zien spartelen
Haar staart in het nat dat traagjes
Van jajem tot majem vertroebelt
Haar trotse baleinen
Assenknarsend in uitverkoop
Panoramazolder vult met traan
Een laatste Stadsdichter beziet
De schippers stranden in
Almaar woekerend kroos
Dat cultuur en historie
Voor eeuwig zal verhullen

Marcel Harting
Dorpsdichter Aalsmeer 2024-2026

***

Van de dichters

Wij schrijven
Omdat de fluisterbootjes hun stem niet verheffen kunnen
Maar het water over te weinig waardevols zou golven wanneer ze missen

Wij dichten
Omdat de geschiedenis alleen voor zichzelf spreken kan met podium
En molenwieken zichzelf niet kunnen bewenen
In rust noch in draai

Voor de mouterij per pen wat muiterij
Op de valreep
Voor het ravijn
Nog een noodgreep

Lianne Keemink
Gemeentedichter Lansingerland 2025

***

Haiku voor Schiedam

in schiedam verdampt jenever met poëzie, niet de achterdocht
Wietse Hummel

Stadsdichter Hardewijk 2016-2019

***

Krimpje voor Schiedam

Geschiedemis
je als het
weg is

Jorris Hoste
Polderdichter Krimpenwaard 2023-2025

Illustratie tekst boven
Woes Ploum
Stadsdichter Lansingerland 2022-2023