SCHIEDAM - De kunstenaar Constant Nieuwenhuys (1920-2005) maakte tussen 1951 en 1999 regelmatig schilderijen waarop hij de gruwelijkheden van oorlog vastlegde. Stedelijk Museum Schiedam koos uit haar collectie vier van deze werken en liet daarbij onder de titel 'Constant in oorlog' vier korte films maken.
Meer dan tien mensen, waaronder een journalist, een landmachtveteraan en een spoken word-artist, vertellen waarom het werk hen raakt en hoe ze hun eigen leven in het schilderij herkennen. Sommige deelnemers ondervonden zelf oorlog en geweld en kwamen op de vlucht naar Nederland. "We brengen Constants werk zo naar een nieuwe generatie kijkers," zegt museumdirecteur Anne de Haij die bij het kijken af en toe een traantje wegpinkte.
In een van de films komt ook Trudy Nieuwenhuys, de echtgenote van Constant, aan het woord. Ze zegt:"Constant is zijn hele leven een rebel is geweest, een activist." "Dit is wat je nog steeds op het nieuws ziet," zegt de Friese Hannah uit 5 vwo over het schilderij Les expulsés (De verdrevenen). De kunstenaar schilderde het 22 jaar geleden. "Je zou denken dat het nu beter zou zijn (...) maar het gebeurt nog steeds," vult haar vriendin en klasgenoot Sijda aan. Schiedammer, historicus en journalist Suëda Işık ziet niet alleen ellende. "Het werk is hoopvol omdat je ziet dat mensen zich samen verzetten."
De films die Gerrit Schreurs maakte, vormen een vierluik en zijn ook los van elkaar te bekijken. Elk schilderij herinnert aan een bloedige historische gebeurtenis.
L'insurrection (De opstand, 1985) verwijst naar de Parijse Commune, een revolutionaire regering die ruim twee maanden over Parijs heerste tot ze eind mei 1871 bloedig werd neergeslagen.
Les expulsés (De verdrevenen, 1999) schilderde Constant in 1999 ten tijde van de Kosovo-oorlog. Daarbij liet hij zich inspireren door de cover van Time Magazine met een lange rij vluchtelingen.
L’exécution (De executie, 1982) ontstond naar aanleiding van de moord in El Salvador op vier Nederlandse IKON-journalisten in 1982. Ze maakten een reportage over de gewelddadige burgeroorlog en werden door militairen van het regeringsleger opgewacht en doodgeschoten.
Voor het schilderij Terre brûlée (Verschroeide aarde (III) (1951) liet Constant zich mogelijk inspireren door de Korea-oorlog in 1950. De titel ontleende hij aan de tactiek van de Sovjettroepen aan het Oostfront. Het werk is vooral een waarschuwing voor de verschrikking van oorlogen.
De vier films zijn via de website van het museum en via YouTube te zien.
Foto boven: een still uit de film L'insurrection met Carlien Lammers, junior conservator moderne en hedendaagse kunst Stedelijk Museum Schiedam
Foto in het artikel: een still uit de film Les expulsés met Antonis Pittas, kunstenaar, docent, curator tentoonstelling Constant 101: The Future Can be Humane in het Cobra Museum