door Ad Bakker (tekst en foto's) 

De verkenner van de zwarte wegmier is altijd op speurtocht naar eten voor de mierenkolonie. Komt hij onverhoopt in huis en vindt hij genoeg kruimels op bijvoorbeeld de keukenvloer of in de keukenkastjes, waar een geopend pak suiker en potten met jam en pindakaas staan, dan is het hek van de dam. Dan haalt hij al zijn vrienden erbij die dan in colonne de etenswaar komen halen. Dat is natuurlijk een regelrechte ramp, want dit leger - dat uit honderden mieren kan bestaan - dat verdrijf je niet zomaar uit je huis. Op onderstaande foto is zo’n leger mieren te zien dat druk bezig is. Bij de dikke treurwilg is goed te zien dat al aardig wat grond is verplaatst door de mieren voor het maken van hun nest met de vele gangen. Het is zelfs zo dat ze de fundering van een huis in de loop der jaren kunnen laten verzakken. Een 'hele prestatie' van zo’n klein beestje, maar dat wil je natuurlijk echt niet meemaken. 

Vinden ze een plant of struik met luizen, dan gaan ze die melken. Door de luizen met hun antennes aan te raken produceren de luizen een druppel meeldauw. Meeldauw is een zoetige substantie waar deze mieren gek op zijn. Op de onderstaande foto zijn er een paar van die druppels te zien.  Ze zijn er zo gek op dat ze een aantal luizen ontvoeren en in aparte gangen opslaan zodat ze dicht bij huis een constante voedselbron hebben. Ook in de winter zijn de ontvoerde luizen de supermarkt voor de mieren. Als de winter voorbij is en de planten of struiken weer bladeren hebben, brengen de mieren de luizen weer naar die struik of plant waar ze vandaan kwamen. 

De voortplanting van deze mieren vindt plaats in juli en augustus. De vruchtbare koningin met haar dochters en de vruchtbare mannetjes hebben vleugels en vormen dan zwermen in de lucht en daar worden de vrouwtjes bevrucht. Heel bijzonder is dat het sperma negen jaar werkzaam blijft. Dat is maar goed ook want ze raken hun vleugels kwijt en kunnen dan geen paringszwerm uitvoeren. Overigens gaan de meeste mannetjes dood als ze weer op de grond zijn geland. Ook de koningin trekt met haar kaken de vleugels van haar lichaam. Dan graaft ze een gat waar ze eieren in legt. 

De werksters die gaan haar dan voeden en dat is hard nodig ook, want met dat graven en het leggen van de eieren verbrandt ze bijna al haar vetreserves. Uit de bevruchte eitje komen de vrouwtjes en uit de onbevruchte de mannetjes. Ook heel bijzonder is dat de werksters sommige larven voeden met een speciaal brouwsel dat ze produceren en dat er zorg voor draagt dat het koninginnen worden. De larven die dit brouwsel niet krijgen kunnen geen koningin worden.

Het nest van de zwarte wegmier is ook bijzonder om het gangenstelsel van tunnels en kamers. De kolonie kan wel tot een meter diep in de grond zitten. In een van die kamers bevindt zich de koningin met haar eieren. Maar omdat de temperatuur gereguleerd moet worden doordat bijvoorbeeld de tegels waar ze onder zitten in de zomer bloedheet worden, moeten ze regelmatig de larven en eitjes met de koningin verplaatsen naar een andere diepere kamer waar de temperatuur aangenamer is. Wordt het te koud dan wordt alles weer verplaatst. De poppen worden net als het voedsel (inclusief luizen) weer in andere kamers opgeslagen. Overigens zijn er ook rustkamers waar de bezige mieren weer even tot rust kunnen komen. 

Hier lees je de vorige natuurcolumn door Ad Bakker:
Slakken zijn de schrik voor menig (moes)tuinliefhebber; er zijn heel veel slakken met een eigen huis